تعریف ارتودنسی:

ارتودنسی فک و دندان‌هایی را که نامرتب هستند اصلاح می‌کند. بیمارانی که دندان‌های نامرتبی دارند به پوسیدگی دندان و بیماری‌های پریودنتال ممکن است مبتلا شوند. دندان‌هایی که در هنگام غذا خوردن فشار بیشتری به آن‌ها وارد می‌شود در مدت زمان طولانی عوارضی همچون: پوسیدگی دندان‌ها، سردرد، احساس درد در گردن  شانه و پشت، مشکلات لثه‌ای وجود دارد به دندان‌پزشک متخصص ارتودنسی، ارتودنتیست می‌گویند.

مزیت‌هایی که ارتودنسی دارد شامل:

ارتودنسی از جمله مزایایی همچون بهبود لبخند، باعث ایجاد سلامت کلی ناهنجاری دندان و فک می‌شود، دهان سالم و افزایش اعتماد به نفس را به ارمغان می‌آورد.

از کجا متوجه شویم که به ارتودنسی احتیاج داریم:

دندان‌پزشک یا متخصص ارتودنسی به کمک ابزارهای تشخیص که شامل یک تاریخچه کامل پزشکی و دندان‌پزشکی می‌تواند این امر را مشخص کند که یگی از موارد زیر را شامل می‌شود.

• وقتی که دندان‌های فوقانی هم‌پوشانی عمودی زیادی بر روی دندان‌های ردیف پایین دارند
• دندان‌های ردیف پایین خیلی جلوتر از دندان‌های فوقانی باشند و ردیف بالا بیش از حد عقب باشند
• باز بودن بین دو فک در ناحیه جلو، عقب و کناره‌ها
• فاصله‌ای بین دندان‌ها ممکن است بر اثر از دست دادن یک دندان یا حتی رشد ناقص به وجود بیاید

روش‌های درمان با ارتودنسی:

ارتودنسی سه نوع ثابت، متحرک و لینگوال (مخفی) دارد که هر کدام ویژگی‌های مخصوص به خود را دارد که به تغییر وضعیت دندان و فک‌ها کمک کرده و همچنین دستگاه ارتودنسی آرام آرام به دندان و فک‌ها فشار می‌آورد و به مرور زمان تغییر ایجاد می‌کند اینکه کدام ارتودنسی  برای درمان انجام شود به میزان نامرتب بودن و سن و خصوصیات فیزیولوژیکی بیمار بستگی دارد که نوع درمان را متخصص ارتودنسی مشخص می‌کند.

 تعریف ارتودنسی متحرک:

این ارتودنسی از دهان جدا می‌شود که ارتودنتیست نوع ارتودنسی را مشخص می‌کند و معمولا برای مشکلات خفیف پیشنهاد می‌شود که برای هر دو فک بالا و پایین می‌تواند انجام شود

دستگاه‌های ارتودنسی متحرک شامل دو نوع است:

یکی از پلاستیک شفاف و به صورت سفارشی  ساخته  می‌شود نوع دیگری از ترکیب پلاستیک و فلز و به  صورت سفارشی و متناسب با دهان بیمار ساخته می‌شود

ارتودنسی ثابت:

ارتودنسی ثابت می‌تواند توسط روش‌های Straight،Edgewise،Roth یا دیمون و… انجام شود.  و تکنیک‌های جدید مانند Mini Screw درمان ناهنجاری‌ها استفاده کرد.

در این ارتودنسی براکت‌ها روی دندان‌ها چسبیده و ثابت می‌شود و بیشتر ناهنجاری‌های دندان از این طریق قابل درمان است و نیازی به همکاری بیمار  ندارد

ارتودنسی لینگوال (ارتودنسی نامرئی):

ارتودنسی پنهان است زیرا در پشت دندان‌ها قرار می‌گیرد که مورد توجه بزرگسالان قرار گرفته است

مزایای درمان‌های ارتودنسی نسبت به هم دیگر:

یک گروه برای تصحیح دندان‌ها و گروه دیگر برای برطرف کردن ناهنجاری‌های فکی انجام می‌شود که برای درمان هر کدام از ابزارهای مخصوص به خود استفاده می‌شود

مشکلات دندان و فک بیمار می‌تواند به راحتی با ارتودنسی درمان شود اما به شرطی که بیمار به موقع مراجعه کند و با ارتودنتیست  در حین درمان همکاری کند و شدت ناهنجاری‌های فکی کم باشد در غیر این صورت علاوه بر ارتودنسی  نیاز به جراحی هم دارد.

دردهای ناشی از دستگاه‌های ارتودنسی:

این دردها، مانند درد در حین تزریق نیست  در صورتی که فقط برای یکی دو روز در دندان‌ها کمی حساس می‌شوند به مرور زمان  این حساسیت کم می‌شود  در صورتی که این حساسیت در روزهای اول آزار دهنده بود از استامینوفن استفاده کنید

با اینکه اگر هم دارویی استفاده نکنید این حساسیت خود به خود برطرف می‌شود

نکته مورد توجه این است که یکی از بهترین مسکن‌ها برای کاهش درد، جویدن مداوم خوراکی‌هایی با قوام متوسط است.

مانند آدامس‌های بدون قند توجه کنید نخوردن غذا  یا خوردن غذاهای آبکی به دلیل درد دندان، درد دندان‌ها را طولانی‌تر می‌کند.

مدت زمان تحت درمان  ارتودنسی:

وابسته به نوع درمان، میزان نامرتبی دندان‌ها و سن بیمار است.

درمان ارتودنسی متحرک:

در این نوع درمان  باید قبل از سن بلوغ انجام شود و بستگی به مشکل بیمار دارد که ممکن از چند تا پلاک به بیمار داده شود هر پلاک باید 6-4 ماه استفاده شود. بعد از برطرف شدن مشکل برای اینکه از بازگشت آن جلوگیری شود باید استفاده شبانه از پلاک یا تدابیر دیگر را تا پایان بلوغ لحاظ کرد.

درمان ارتودنسی ثابت:

در این نوع درمان برای مرتب و صاف کردن دندان‌ها استفاده می‌شود بستگی به مشکل بیمار دارد که 18 تا 24 ماه زمان بر است.

هنگامی که درمان با ارتودنسی پایان یافت تا چه مدی باید از دستگاه نگه‌دارنده استفاده کرد:

بستگی به وضعیت دندان‌های بیمار دارد و پزشک ارتودنتیست با توجه به وضعیت دندان، لثه و دهانتان  برنامه زمانی را توضیح می‌دهند.

 سه مدل نگه‌دارنده بعد از ارتودنسی استفاده می‌شود شامل:

• چسباندن نگه‌دارنده ثابت پشت دندان‌ها
• نگه‌دارنده پلاک متحرک در قالب پلاک‌های آکریلی که روی دندان‌های بالا و پایین قرار می‌گیرند.
• نگه‌دارنده (ESSIX) متحرک و شفاف است و روی دندان‌ها را کامل می‌پوشاند.

مناسب بودن نگه‌دارنده به نیاز درمان و سلیقه ارتودنتیست (متخصص ارتودنسی) و تا حدودی به درخواست شما بستگی دارد.

به دلیل همکاری کمی که بیمار نسبت به استفاده از نگه‌دارنده‌های متحرک دارد، از نگه‌دارنده‌های ثابت استفاده می‌شود.

بعد از اینکه دندان‌هایتان مرتب شد و می‌خواهید به همان صورت بماند  لازم است از نگه‌دارنده استفاده کنید با اینکه سال اول اهمیت زیادی دارد.

چند روز یک بار باید به ارتودنتیست برای تنظیم دستگاه ارتودنسی مراجعه کرد:

بیمار باید به صورت مرتب به ارتودنتیست مراجعه کند و جلسات تنظیم براکت کوتاه است معمولا 15 تا 20 دقیقه زمان می‌برد و با توجه به شرایط بیمار هر 4-5 هفته یک بار زمان بندی  می‌شود.  زمانی که برای مرتب کردن دندان‌ها از روش ارتودنسی نامرئی استفاده  شود جلسات هر 5 تا 6 هفته یک بار برگزار می‌شود و ارتودنتیست پیشرفت درمان را بررسی می‌کند.

در طول درمان آیا نیاز به رژیم غذایی خاصی داریم:

خیر، ولی باید از خوردن غذاهای سخت و چسبنده خودداری کنید

زیرا می‌توانند به دستگاه‌های شما آسیب برساند که باعث می‌شود مدت زمان درمان طولانی شود، از گز، سوهان، ته دیگ، نان ساندویچی استفاده نکنید.

غذا و میوه را به تکه‌های کوچک تقسیم کرده  و روی دندان‌های عقب قرار دهید.

از گاز زدن غذا و میوه، نان خشک یا تست شده، بلال، با دندان‌های جلو و پایین خودداری کنید

هنگام آجیل خوردن ابتدا پوست آن‌ها را خارج کرده و مغز آن‌ها را روی دندان‌های عقب قرار دهید.

از قرار دادن مداد، خودکار و اسباب بازی به داخل دهان خودداری کنید.

سوالی که پیش می‌آید آیا دستگاه‌های ارتودنسی باعث پوسیدگی می‌شود؟

خیر در حقیقت  آنچه که باعث پوسیدگی دندان می‌شود عدم رعایت بهداشت است با وجود اینکه ارتودنسی در دهان، مسواک زدن و تمیز کردن دندان‌ها سخت‌تر از قبل می‌شود و نیاز به دقت و زمان بیش‌تری دارد. زمانی که بیماری به این امر توجه نکند دچار پوسیدگی دندان می‌شود و به اشتباه  این را به روش درمان نسبت می‌دهند.

 برای انجام ارتودنسی نیاز به کشیدن دندان داریم؟

کشیدن دندان یکی از اقدامات متداول درمان  دندان‌ها است.

گاهی لازم است که برای مرتب کردن دندان‌ها و بهبود عملکرد، چند دندان کشیده شود. نامرتب بودن و سن بیمار  در کشیدن دندان بسیار اهمیت دارد

که کشیدن دندان برای ایجاد فضا ضروری است.

ولی برخی از متخصصین ارتودنتیست معتقدند که نیاز به کشیدن نیست ولی برخی دیگر هم خلاف این نظر را دارند.

ارتودنتیست صورت و دندان و وضیعت  رشد بیمار را با دقت ارزیابی کرده و بعد از آن تصمیم به کشیدن دندان می‌گیرد یا خیر.

کشیدن دندان عقل بعد از درمان نیاز است؟

با توجه به نظر متخصص ارتودنتیست امکان دارد که توصیه کند که دندان عقل را بعد و یا قبل درمان بکشید. در بیمارانی که بین سن 15 تا 25 سال دارند توصیه می‌شد که دندان عقل را بعد یا قبل درمان ارتودنسی بکشند پیش از درمان ارتودنسی دندان‌های عقل را می‌کشیدن یا اینکه بعد از درمان این کار را انجام می‌دادند اما در قدیم بدون در نظر داشتن وضعیت دندان عقل آن را برای ارتودنسی می‌کشیدن ولی جدیدا فقط دندان‌هایی کشیده می‌شود ک فضای مناسب و یا زاویه مناسب برای ریشه دندان‌های دیگر و یا کل ارتودنسی را نداشته باشد.

چه سنی برای درمان ارتودنسی مناسب است؟

بهترین سن از نظر متخصصان 7 سالگی است ولی سن مناسب انجام درمان ارتودنسی بستگی به نوع مشکلات دندان، جنسیت و مشکلات فک دارد و اگر بیمار دچار عقب رفتگی فک پایین شود بهترین زمان برای رفع این مشکل برای دخترها 10-11 و پسرها 11- 12 سال است.

وقتی مشکلات مرتب بودن دندان را دارید باید بیمار از سن 8- 9 سالگی تحت درمان قرار گیرید و در زمان مناسب اقدامات ضروری را انجام دهید.

با توجه به امکانات جدید و روش‌های نوین این درمان در سنین بالا نیز امکان پذیر است.

در نتیجه این درمان در سنین بالا زمان زیادی طول می‌کشد ولی در سنین پایین در زمان بسیار کمی بهبود می‌یابد.